BORSAGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ
Ayı piyasasına ilişkin en çok bilinen tanım bir endeksin en son zirvesine göre yüzde 20 oranında düşmesi olarak belirtilir. Söz konusu tanıma göre ABD borsalarındaki üç büyük endeks de (Dow Jones, S&P 500 ve Nasdaq) ayı piyasasında işlem görüyor.
Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre geçtiğimiz hafta ABD Merkez Bankası (FED) yetkililerinden gelen umut verici açıklamalar piyasalarda güçlü bir rallinin oluşmasına ortam sağladı. Cuma günü Wall Street Journal’da yer alan bir haberde bazı FED yetkilileri faiz artışlarının ekonomiye olan yükünden endişelendiği ve aralık ayından itibaren faiz artırımının yavaşlatılmasının değerlendirilebileceğini belirtildi. Geçtiğimiz haftayı %4,5’in üzerinde yükselişlerle kapatan Wall Street endeksleri yeni haftaya da yükselişle başladı. Söz konusu borsa rallisi boğa piyasası yatırımcılarını mutlu etse de rallinin sürdürülebilirliğine ilişkin şüpheler yatırımcıların endişelendirmeyi sürdürüyor.
MarketWatch yazarı Michael Sincere ünlü borsa stratejisti Mark D Cook’la birlikte yaptığı çalışmasında ayı piyasalarının dokuz aşaması olduğunu belirtiyor. Sincere’e göre borsalar şu anda ise sadece 4. aşamada. Borsa yazarı bir ayı piyasasının her zaman bu aşamaları sırasıyla takip ettiğinin altını çiziyor. Çalışmada sözü edilen 9 aşama ise şu şekilde:
Başarısız ralliler
Devamlılığı olmayan başarısız ralliler yatırımcıların bir ayı piyasasında olduğuna dair ilk ipucunu temsil ediyor. Ralliler uzun sürmüyorsa ve birkaç gün veya birkaç hafta boyunca daha yükseklere gidilemiyorsa bu durum borsaların ayı piyasasının etkisinde olduğunu doğrular. Süreç içerisinde birçok başarısız ralli boğalara en kötüsünün bittiğini düşünmesi için yanıltıcı sinyaller verecektir. Bu süreçte yatırımcıların ayı piyasasının rallilerine dikkat etmesi gerekiyor.
Düşük hacimli ralliler
Ayı piyasalarına ilişkin ikinci ipucu ise hisse senetlerinin düşük hacimli yükselmesidir. Bu, büyük finansal kurumların ralliyi satın almadığına dair bir ipucudur. Zira bu tür rallilerde ancak algoritmalar ve hedge fonları satın alabilir. Algoritmaların düşük hacimli piyasa ortamında fiyatları yükseltmesi kolaydır. Ertesi gün hiçbir yere gitmeyen rallilerin sebeplerinden biri de budur.
Korkunç görünen grafikler
Bir ayı piyasasını tanımanın en kolay yolu bir hisse senedi grafiğine bakmaktır. Grafiklerin hem günlük hem de haftalık olarak korkunç göründüğünü söylemeye gerek yok. Ralliler baskının bir kısmını hafifletmeye yardımcı olsa da etkileri uzun süreli değildir.
Güçlü satış dalgaları
Piyasaların son derece güçlü satışlar yaşamasından bu yana birkaç yıl geçti, ancak bu rekor Eylül ayının sonunda S&P 500 Endeksi’nin 2022 için yeni bir dip seviyeye ulaşmasıyla kırıldı. Bu güçlü satışlar ayı piyasasının tipik bir örneğidir, bunu uzun sürmeyen ralliler izler. (Sincere ekim ayına kadar piyasalarda görülen dalgalanmanın da bu adım olduğunu belirtiyor.)
Yatırım fonları satış dalgası
Bu aşamada, üç aylık ve aylık raporlarını inceleyen yatırımcılar, dehşete kapılmış bir şekilde havlu atar ve yatırım fonlarını satarlar. (Bu süreçte bazı yatırımcılarsa raporlara bakmayı reddeder.) Sonuç olarak, yatırım fonu şirketleri satışa geçmek zorunda kalır. Bu durum borsaları da olumsuz etkiler. Genellikle endeksler ’den fazla düştüğünde yatırım fonlarının satışları da artar.
Daha fazla yatırımcının piyasadan ayrılmasıyla birçok yatırımcı da paniğe kapılır. Hisse senetlerine tutunan en boğa yatırımcılar bile daha az hisse satın alır. En endişeli yatırımcılar değerli kazanımlarını riske atmamak için satışa geçer.
Tüm haberler kötü haber haline gelir
Ayı piyasası hisse senedi fiyatlarını aşağı çektiğinde, çoğu ekonomik veri ve finansal haber olumsuz gibi görünür. Daha önce piyasanın yeniden yükseleceğine dair iddiada bulunan birçok piyasa profesyonellerinin yükseliş tahminlerine şüpheyle yaklaşılır. En kötü ayı piyasalarının derinliklerinde, bazı boğa profesyonelleri yuhalanır veya görmezden geliniyor. En amansız boğa piyasaları yatırımcıları bile piyasalar baş aşağı düşmeye devam ettikçe gergin hale gelir.
Borsaların düşüşüyle birlikte işlem hacmi arttıkça ve bazı yatırımcılar %30 veya daha fazla kayıplarla karşılaştıkça boğa yatırımcıları da umutlarını geride bırakır ve satışa geçer. Piyasalarda FED bile kontrolünü kaybetmiş gibi göründüğünden piyasalar herkes için uygun hale gelir. Birçok medya organı ayı piyasasının geldiğini kabul eder.
Kapitülasyon
Aylarca süren satışlardan ve ara sıra gelen rallilerden sonra birçok yatırımcı paniklemiştir. Yatırımcılar, portföylerinin başlangıç noktasına dönmesinin yıllar alabileceğini ve bazı hisse senetlerinin asla geri dönemeyeceğini fark eder. Ayı piyasasının bu son aşamasında, işlem hacmi normalden üç kat daha yüksektir. Gerçekten borsalara inanan yatırımcıların bazıları dahi birçok portföy %40, %50 veya daha fazla düştüğü için pozisyonlarını tasfiye eder. Mevduat sertifikası ve hazine bonosu gibi sabit gelirli varlıklar hariç neredeyse tüm finansal varlıklar düşmüştür. Sınırda işlem yapan traderlar ve yatırımcılar en büyük acıyı hissederler.
Yatırımcılar ne yapmalı?
Tüm bu aşamalar göz önüne alındığında Sincere’e göre şu anki ayı piyasası görece çok daha genç. Ancak yine de birçok yatırımcı rallileri satın almak için fazla korktuğu bir noktaya ulaştı. Nakit parası olan bazı yatırımcılar kelepir alım fırsatlarına odaklanıyor. Ancak herkes satıştayken satın almak için çelik gibi sinirler gerekiyor. Borsa yazarına göre piyasalarda başarının anahtarı ise diğerlerinin istemediği şeyleri satın almak. Sincere bu süreçte yatırımcıların ne yapabileceğine dair birkaç öneri sıraladı:
İlk olarak, ayı piyasaları sırasında, hayatta kalmanın anahtarı portföy çeşitlendirmedir. Sabırlı olanlar ve pozisyonunu yıllar boyu tutabilmeye istekli olanlar için endeks fonlarının dolar maliyet ortalaması düşer.
İkincisi, ayı piyasasının ilk aşamalarında, mevduat sertifikaları veya hazine bonoları ile geri çekilmek düşünülebilir.
Üçüncüsü, güçlü bir nakit pozisyonu oluşturmayı düşünmek gerekir. Ancak enflasyon bu kazançların bir kısmını azaltacaktır. Bununla birlikte, enflasyona kaybetmek, borsada %30 kaybetmekten daha iyidir. Amaç para kaybetmek değildir. Zira Sincere’in ifadeleriyle ‘ayı piyasasında nakit kraldır’.
Her ayı piyasasının uzunluğu ve volatilitesi farklıdır. Kimse bunun nasıl sonuçlanacağını tahmin edemez, ancak borsa yazarına göre önceki ayı piyasalarına bakıldığında, içerisinde bulunduğumuz ayı piyasası bitmeden önce hala uzun bir yol olduğu görülüyor.