Pandemi başlamadan önce de özellikle gelişmiş ekonomilerde GSYH’ye oranı yüzde 20’nin üzerinde olan tasarruflar pandemi endişeleriyle dünyanın birçok ülkesinde yeni rekorlara koşuyor. Evden çalışma, uluslararası ve yurtiçi seyahatlerin düşmesi, tüketicilerin virüs endişesiyle AVM’lerden ve restoranlardan uzak durması, dünya genelinde tasarruf oranlarının yükselmesine neden oluyor. 1 milyar sterlin varlık yöneten Fidelity Strategic Bond fonu yöneticileri Timothy Foster ve Claudio Ferrarese, Trustnet’e verdikleri demeçte “Zaten bir tasarruf bolluğu vardı, pandemi bu durumu daha kötüleştirdi” diyor. Uzmanlar tasarruflardaki artışın sebebinin hem gevşek para politikaları hem de tüketicilerdeki geleceğe yönelik endişeden kaynaklandığını belirtiyor.“Gelişmiş dünyanın en büyük sorunu”Yeni ABD Başkanı Joe Biden’ın liderlik edeceği ABD hükümetinde Hazine Bakanı olması beklenen eski ABD Merkez Bankası Başkanı Janet Yellen, geçtiğimiz hafta yaptığı bir konuşmada “Gelişmiş ekonomilerin en büyük sorunu çok fazla tasarruf olması ve yeterince yatırım olmaması” demişti. Pandemi süresince işsiz kalan bir kesim tasarruflarını eritmiş olsa da, aralarında ABD, AB, İngiltere, Kanada gibi ülkelerin olduğu birçok gelişmiş ekonomide tasarruflar 2020’de yükseldi. İspanya merkezli CaixaBank tarafından geçtiğimiz aylarda yayımlanmış “Tasarruflar ve COVID-19: Avrupa’nın tasarruf ateşi daha ne kadar yükselecek?” başlıklı raporunda hem tecrit önlemlerinin hem de tüketicilerin belirsizlik nedeniyle ileriye yönelik endişelerinin tasarrufları daha da yükselttiğine dikkat çekiyor.Avrupa’da tasarruflar 2008 sonrasındaki gibi arttıBankanın kıdemli ekonomisti Javier Garcia Arenas, Avrupa genelinde banka mevduatlarının özellikle mart-nisan döneminde çok ciddi oranlarda arttığını, karantinaların gevşetilmesi sonrasında bu tasarrufların bir kısmının harcanmış olsa da, tüketicilerin hala çok ihtiyatlı olduğunu belirtiyor. 2008 finansal krizi sonrasında da Euro Bölgesi tasarruflarının benzer şekilde arttığını belirten Arenas “2021 yılında bu tasarrufların bir kısmı tekrar harcamaya dönse de, bu tüketici tavrı COVID-19 pandemisinin en sert vurduğu ekonomilerde özellikle belirgin olacaktır” diyor. İrlanda’da da hane halklarının ilk dokuz ayda 11 milyar Euro’yu banka hesaplarına koyduğu ve ülkenin toplamda 120 milyar dolar tasarruf ve mevduatı olduğu belirtiliyor. Kanada’da CIBC tarafından yayınlanan bir rapor bireylerin 90 milyar dolar nakit tasarrufu olduğunu ve bu tarihi rekorun tüketici harcamalarının yüzde 4'üne denk geldiğini ortaya koyuyor. Kanadalı şirketlerin de 80 milyar dolar tasarrufu olduğu belirtiliyor. Pandemi öncesi yüzde 3,6 olan tasarruf oranının 2020’nin ikinci çeyreğinde yüzde 28,2’ye fırladığı aktarılıyor. 3. Çeyrekte ise bu oranın tekrar yüzde 13 düzeyine gerilemesi öngörülüyor.İngiltere’de sadece en fakirin tasarrufu azaldıİngiltere’de yapılan bir çalışma da özellikle varlıklı tüketicilerin tasarruflarının bu dönemde daha hızlı arttığına dikkat çekiyor. Mali Çalışmalar Enstitütüsü (IFS) tarafından yapılan çalışma temmuz sonundan itibaren harcamaların pandemisiz öngörülerin yüzde 90’ında kaldığını, nakit kullanımının normal düzeylerin yarısının da altında olduğunu ve yüksek gelir gruplarının geçen yıllara göre çok daha fazla tasarruf yaptığını ortaya koyuyor. Ortalama tasarruf rapora göre nisanda 260 sterlin arttı. Ancak ülkedeki en fakir yüzde 20’lik grubun tasarrufları mart-eylül döneminde 170 sterlin azaldı. İtalya’da hane halklarının banka mevduatları eylülle biten 12 aylık sürede yüzde 5,6 artışla neredeyse 50 milyar Euro yükselirken, şirket mevduatları ise yüzde 24,4’le 70 milyar Euro arttı. Sonuçları TASS haber ajansında yer alan bir kamuoyu anketi ise Rusların üçte birinin pandemi nedeniyle para biriktirmeye başladığını, yüzde 15’inin de parasını yatırım için kullanmaya başladığını ortaya koyuyor. Researchgate’e göre Çin’de de tasarrufun GSYH’ye oranının yüzde 34 ila 53 arasında olduğu tahmin ediliyor.ABD’nin yüzde 14’ü tasarrufunu harcamak zorunda kaldıABD’de Ekonomik Analiz Bürosu verilerine göre kişisel tasarruflar nisanda yüzde 33’le tarihi rekoru gördü. Sonraki aylarda ise bu oran yüzde 20’lerde devam etti. Pandemi öncesindeyse ortalama tasarruf oranı ABD’de yüzde 7,5’ti. Devletin gönderdiği 1.200 dolarlık çekler ve işsizlik ödeneklerinin bir kısmının da tasarrufa dönüştüğü tahmin ediliyor. Pew Research’in resmi verilerden yaptığı bir analize göre Z jenerasyonu ve milenyum kuşağı bile pandemiyle birlikte emeklilik için para biriktirmeye başladı. Wells Fargo verilerine göre Z kuşağının yüzde 16’sı ve milenyum kuşağının yüzde 18’i pandemi başladığından bu yana emeklilik için kenara daha fazla para koyuyor. Öte yandan ülkede CNBC ve Acorns tarafından yapılan bir araştırma ABD’lilerin yüzde 14’ünün pandemi başından eylül ayına kadar tasarruflarını tamamen harcamak zorunda kaldığını ortaya koydu. Hilal Sarı/Dünya